ISTOTA PROFESJONALIZMU KWALIFIKOWANEGO PRACOWNIKA OCHRONY, Z DOPUSZCZENIEM DO BRONI PALNEJ
Umiejętności i wiedza z zakresu użycia i wykorzystania broni w granicach prawa przewidzianego dla kwalifikowanych pracowników ochrony, sprawia duże trudności. Z jednej strony wyróżnić tu można grupę ochrony o niskich kwalifikacjach, którzy zaliczyli egzamin w ramach realizacji kwalifikacji do uzyskania uprawnień na broń obiektową SUFO, poparty po 5 latach egzaminami kwalifikacyjnymi.
Doskonalenie umiejętności w powyższym zakresie to groteska, a zaangażowanie pracowników ochrony, kiedy zajęcia odbywają się w ramach opłaconych przez firmę ćwiczeń odbywa się najczęściej na zasadzie biernego uczestnictwa, poza nielicznymi wyjątkami.
Z drugiej strony mamy pracowników ochrony o bardzo wysokich kwalifikacjach, zakorzenionych w bodaj najlepszych szkołach i systemach wywodzących się z jednostek specjalnych w ramach kilku resortów w naszym kraju. Problem który chciałbym podnieść w niniejszym artykule dotyczy optymalizacji wiedzy i umiejętności właściwych dla kwalifikowanego pracownika ochrony z dopuszczeniem do broni palnej.
PRZYGOTOWANIE DO ZAWODU – WPIS NA LISTĘ PRACOWNIKÓW KWALIFIKOWANYCH?
Pierwsza grupa ochroniarzy, bez doświadczeń w mundurze, przygotowując się do zaliczenia egzaminu strzeleckiego uczestniczy w szkoleniu, które bynajmniej nie przygotowuje ich do zawodu. Przeszkolenie pozwala jedynie na uczestnictwo, z zamiarem zaliczenia w testach.
Określając wymogi na poziomie ustawowym w ramach przygotowań taktyczno-strzeleckich, czy też fizycznych w obszarze wykonywanego zawodu ochroniarza, nikt nie wziął pod uwagę faktu pewnego mechanizmu, który rządzi rozwojem człowieka, a który to odpowiada za utrzymanie właściwego poziomu umiejętności i wiedzy po fazie przygotowań. Istotnym w owym mechanizmie jest rozwój zawodowy w ramach istniejących już kompetencji, z uwzględnieniem obszarów: psychofizycznego, wiedzy oraz emocjonalnego. Program rozwoju kompetencji jest o tyle istotny, że jego brak wpływa negatywnie na posiadane już umiejętności człowieka.
Kolokwialnie rzecz ujmując, osoba posiadając już nawet pewien bagaż umiejętności które nie są doskonalone, uwstecznia się.
Takie zjawisko występuje kiedy brak jest relatywnie nowych bodźców treningowych. Sam dobór środków treningowych ma istotne znaczenie. Człowiek to nie komputer z dyskiem twardym, gdzie raz wgrany program pozostaje tam do czasu kiedy nie zostanie on usunięty. Stagnacja w obszarze ruchowym, zawodowym to tylko krótki czas do regresu, jeśli periodyzacja treningowa, o ile w ogóle jest wdrożona, nie obejmie coraz to nowych bodźców, w oparciu np. o spirale Pohlmanna. To zjawisko znane jest każdemu dobremu trenerowi w obszarze sportowym, ale także w obszarze zawodowym, gdzie profesjonalizm jest sprawą kluczową.
Wg Pohlmanna proces uczenia się i nauczania czynności ruchowych można osadzić na platformie spirali. Na każdym obwodzie spirali umieszcza się te same elementy procesu uczenia się, które na kolejnych obwodach znajdą się na coraz wyższym poziomie. W miarę doskonalenia określonych czynności ruchowych przybierają one cechy umiejętności, a w kolejnych etapach zachowań nawykowych. Dobrze wyćwiczona, zautomatyzowana czynność to nawyk, który w swym założeniu wykonywany zawsze jednakowo, bez udziału uwagi.
Jest to niezwykle istotna cecha, ponieważ człowiek jest w stanie skupić jednocześnie swoją uwagę na 4 do 7 elementów, co w sytuacji zagrożenia w zawodzie ochroniarza wymusza potrzebę oceny sytuacji w kontekście zmienności i dynamiki zdarzenia nadzwyczajnego, analizy tej sytuacji i wyboru właściwego postępowania, zgodnego z istniejącym prawem.
Zatem wszystkie czynności związane z obsługą broni, techniką prowadzenia ognia winny odbywać się automatycznie, bez angażowania swojej uwagi. Aby uzyskać właściwy poziom sprawności ruchowej w powyższym zakresie, do poziomu nawyku, należy prowadzić systematyczny trening, z częstotliwością przynajmniej 2-3 krotnie w ciągu tygodnia. Przy czym bazę do treningu strzeleckiego tworzą ćwiczenia bezstrzałowe, tj 90% objętości.
Trening strzałowy jest uwieńczeniem ciężkiej pracy manualnej „na sucho”.
Aby realizować treningi strzeleckie, należy zatrudnić wykwalifikowanego instruktora, z właściwą bazą dydaktyczną, no i takim który „wąchał proch”. Poza tym trzeba zakupić amunicję, tarcze, ekrany, ochronniki słuchu i oczu, wynająć oś na strzelnicy, koszty… W polskich firmach ochrony zasadniczo brak jest takich treningów, a jeśli są to przyjmują one formę „wystrzelania amunicji”.
Należy pamiętać iż niewłaściwie użyta broń niesie ze sobą bardzo wysokie zagrożenia, po pierwsze dla samego pracownika ochrony w obszarze odpowiedzialności prawnej i moralnej. Po drugie dla osób wobec których została użyta broń, a wobec których użycie broni powinno “wyrządzać najmniejszą szkodę”, wobec swojego partnera czy VIPa (zjawisko „przyjaznego ognia”). Wreszcie wobec osób trzecich, które znalazły się w pobliżu gdzie nastąpiła sytuacja kryzysowa z użyciem broni.
Brak właściwych umiejętności, wiedzy a przede wszystkim doświadczeń, czy chociażby oględnie nazywając obycia w czasie ćwiczeń w powyższym zakresie, może także powodować wysoki stopień stresu, wręcz paraliżu ruchowego. To z kolei wiąże się z brakiem możliwości wykonania zadań ochrony fizycznej z użyciem broni włącznie.
PROFESJONALIZM
Druga grupa ludzi, rzec można zawodowców, bazuje na obszernym zestawie przypadków użycia broni Ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej, która dotyczy wszystkich funkcjonariuszy w strukturach MSWiA, także żołnierze Wojska Polskiego swoje zadania wykonują na podobnej konstrukcji prawnej właściwych przepisów Sił Zbrojnych realizujących mandat konkretnej misji. W obydwu przypadkach jest to szeroki aspekt przypadków użycia broni na bazie których operatorzy dokonują zatrzymań, zasadzek, pościgów, odbijają zamachy, prowadzą działania kontr terrorystyczne etc.. Przepisy dają szerokie możliwości, oczywiście przy założeniu realnie istniejącego zagrożenia dla życia, zdrowia i wolności człowieka.
Makrocykl przygotowań oraz wieloletnie doświadczenie zawodowe wywiera mocny wpływ na dostosowanie nabytych umiejętności i wiedzy do warunków pracy pracownika ochrony fizycznej.
Niestety często owe wyszkolenie i doświadczenie zawodowe negatywnie wpływają na ocenę sytuacji w kontekście właściwego podejmowania decyzji o użyciu broni. Zasadniczo na tej samej ustawie użycia broni z 2013 roku bazują pracownicy ochrony, jednakże ustawodawca mocno okroił zakres przypadków. Pokrótce przepisy zezwalają głównie na obronę i ewakuację w sytuacji bezpośredniego zagrożenia oraz wyłącznie bezpośredni pościg w przypadku porwania osoby chronionej. Przyznać należy jednak, że czynności stricte związane z użyciem czy wykorzystaniem broni dają pełne spectrum możliwości w sytuacji bezpośredniego zagrożenia.
Istotą rozważań w niniejszym artykule jest świadomość właściwych przygotowań, uwzględniających stricte profesję pracownika ochrony. Obejmują one działania wymagane wyłącznie w granicach przepisów określonych dla pracowników ochrony, w tym:
> w obszarze psychofizycznym, czyli realizacji ćwiczeń w zakresie taktyczno – strzeleckim ze szczególnym zwróceniem uwagi na właściwy dobór metod i środków treningowych,
> utrwaleniem i uzupełnieniem wiedzy w obszarze zawodowym, także przygotowaniem w zakresie emocjonalnym.
Tylko tak pojęte, systematyczne działania w powyższych 3 obszarach są gwarancją profesjonalizmu, a przecież w sytuacji zagrożenia gra idzie o życie, zdrowie czy wolność człowieka, to wysoka stawka. Opisane pokrótce aspekty prawne a także charakterystyka periodyzacji treningowej, szerzej omówię w kolejnych artykułach.
